مراسم پاسداشت استاد محمدعلی اسلامی ندوشن با همکاری خانۀ کتاب و ادبیات ایران و حضور اندیشمندان و استادان روز یکشنبه 11 اردیبهشت‌ماه 1401 برگزار شد.

در ابتدای این مراسم دکتر محمد‌جعفر یاحقی دربارۀ آثار زنده‌یاد دکتر اسلامی ندوشن در حوزۀ شاهنامه‌پژوهی و فردوسی‌شناسی سخن گفت. وی افزود: دکتر اسلامی در قلمرو فردوسی‌شناسی چهرۀ بزرگی است و نگاهی به شاهنامه داشت که قبل از او سنتی و کلاسیک بود. دکتر اسلامی ندوشن با تألیف کتاب زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه راه تازه‌ای را پیش روی شاهنامه‌پژوهان باز کرد و راه برای تحقیقات فنی‌تر شاهنامه آغاز شد. دکتر اسلامی ندوشن در حوزۀ فردوسی‌شناسی هم در جهت قلمی و هم در جهت قدمی کار کرده است و هم گام‌هایی برای توجه به فردوسی برداشت. دربارۀ کارهای قلمی غیر از داستان داستان‌ها و زندگی و مرگ پهلوانان شاهنامه می‌توان به کتاب نامه نامور اشاره کرد که خلاصۀ شاهنامه است. دکتر اسلامی ندوشن مبتکر خلاصه نبود اما یکپارچگی خاصی به آن داد و مقدمۀ بسیار خوبی نیز دارد؛ اما کار دیگر استاد اسلامی ندوشن کتابی است به نام سرو سایه‌فکن است که به شیوۀ تحلیلی به سرگذشت فردوسی نظر کرده و با نحوۀ خاص به سرگذشت فردوسی پرداخته و با تحلیل زمانۀ فردوسی بسیار دقیق و ظریف کار شده است و نمونۀ خوبی برای شرح‌حال‌نویسی فردوسی است و نقطه‌های ناروشن زندگی فردوسی را می‌گشاید و هنر فنی دکتر اسلامی ندوشن با هنر خط استاد امیرخانی این اثر را جاودانه کرده است. مقالۀ دکتر اسلامی ندوشن و شکواییۀ ایشان برای استمداد در سروسامان دادن به وضعیت آرامگاه فردوسی در روزنامۀ اطلاعات از اقدامات ارزندۀ استاد محسوب می‌شود. دکتر یاحقی افزود ما نتیجۀ اقدامات مؤثر دکتر اسلامی ندوشن را الان شاهد هستیم که به ثمر رسیده است و از آن جمله به ثبت رسیدن روز 25 اردیبهشت به‌عنوان روز ملی فردوسی است که دکتر اسلامی ندوشن در آن سهم داشتند. همچنین عنایت خاص دکتر اسلامی ندوشن به خردسرای فردوسی که بیش از 815 عنوان کتاب به کتابخانۀ خردسرای فردوسی اهدا کرده است. دکتر یاحقی ضمن درود به روان پاک دکتر اسلامی ندوشن ابراز امیدواری کرد مسئولین با ایجاد مراکز فرهنگی و موزه بزرگ راه دکتر اسلامی ندوشن ادامه دهند.

سپس دکتر جعفری دهقی، استاد گروه فرهنگ و زبان‌های باستانی دانشگاه تهران گفت با توجه به آثار استاد اسلامی ندوشن و جدیت ایشان در شناسایی فرهنگ ایران و همان‌طورکه سعدی به مسائل اجتماعی توجه دارد، دکتر اسلامی ندوشن نیز به مسائل اجتماعی توجه دارد و نثر ساده و بی‌تکلف او ما را به یاد شیخ اجل سعدی می‌اندازد. دکتر جعفری دهقی، مسئلۀ تقلید از فرهنگ غرب را بزرگ‌ترین دغدغۀ دکتر اسلامی ندوشن برشمرد.

از دیگر سخنرانان این مراسم دکتر اصغر دادبه، مدیر گروه ادبیات دایره‌المعارف بزرگ اسلامی بود که در بیان بزرگداشت استاد اسلامی بیان کرد همان‌طورکه حافظ استاد فرهنگ و حکمت ایرانی است، دکتر اسلامی ندوشن در آثارش بر فرهنگ ایرانی تأکید کرده است.

دکتر فرهنگ جهانبخش یکی از پژوهشگران نیز در خصوص سیاست در نزد دکتر اسلامی ندوشن سخنرانی کرد. وی با اشاره به آثار ایشان، ژئوپولوتیک ادب و نظریۀ فرهنگ را در نزد استاد اسلامی ندوشن برجسته دانست که آثار دکتر اسلامی ندوشن در 100 سال اخیر گواه آن است و استاد آن را در یک جا متمرکز نموده است.

دکتر علیرضا قیامتی، قائم مقام خردسرای فردوسی و استاد دانشگاه فرهنگیان نیز در این مراسم ضمن تسلیت درگذشت سرو ایران زمین، دکتر اسلامی ندوشن را یکی از بزرگ‌ترین اندیشمندانی دانست که نامش با ایران مترادف شده است. دکتر قیامتی با اشاره به نثر دکتر اسلامی ندوشن که همه‌کس فهم می‌باشد، بزرگ‌ترین نگرانی دکتر اسلامی را فرهنگ ایران بیان کرد و عشق استاد اسلامی ندوشن به حافظ را فشرده فرهنگ ایران دانست.

در ادامۀ این مراسم دکتر حسین مسرت ضمن تشکر از مدیران خانۀ کتاب به معرفی آثار دکتر اسلامی ندوشن پرداخت که 67 عنوان کتاب از استاد اسلامی چاپ شده است و از این تعداد 13 عنوان کتاب در حوزۀ ادبیات فارسی، 13 عنوان در زمینۀ شعر، دو کتاب داستان، نمایش‌نامه و کتاب‌های اجتماعی و سفرنامه‌های استاد اسلامی ندوشن را می‌توان نام برد. بخش پایانی این مراسم سخنرانی کریم فیضی ضمن تعریف خاطراتی از گفت‌وگو با استاد اسلامی ندوشن بر لزوم شناساندن اسطوره‌ها و بزرگان ایران ازجمله دکتر اسلامی ندوشن به جهانیان تأکید کرد.

گزارش: زهرا شریعت‌پناه