نخستین جلسه از سلسله‌نشست‌های حماسه‌های قومی و منطقه‌ای با محوریت حماسه‌های آذری با حضور دکتر محمد‌جعفر یاحقی و دکتر صمد رحمانی و به همت قطب علمی فردوسی و شاهنامه دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد. دبیری این نشست را نگارنده –مهدی سیم‌ریز- بر عهده داشت.
در آغاز این نشست که عصر روز سه‌شنبه نوزدهم بهمن‌ماه ۱۴۰۰ و به‌صورت مجازی در فضای اینستاگرام برگزار گردید، دکتر محمد‌جعفر یاحقی مدیر قطب علمی فردوسی و شاهنامه و عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد، به‌عنوان میزبان این سلسله‌نشست‌ها به ارائۀ توضیحاتی در خصوص انگیزۀ برگزاری این برنامه پرداخته و به اهمیت بررسی حماسه‌های قومی و منطقه‌ای اشاره داشت. وی با مشترک خواندن ریشۀ بسیاری از حماسه‌ها، پرداختن به اشتراکات و خاستگاه داستان‌های حماسی را امری ضروری در شناخت دقیق حماسه‌های ایرانی عنوان کرده و حماسه‌ها را میراث مشترک همۀ اقوام ایرانی دانست.
در ادامۀ جلسه دکتر صمد رحمانی، نویسنده و پژوهشگر حوزۀ ادبیات آذری و عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز با اظهار خرسندی از ایجاد این امکان توسط دانشگاه فردوسی مشهد و قطب علمی فردوسی و شاهنامه، با ذکر مقدمه‌ای از حماسه‌های آذری به تشریح بخش‌های مختلف کتاب خود با عنوان «دَده قورقود» و با موضوع حماسه‌های آذربایجان پرداخت. دکتر رحمانی با اشاره به داستان‌های این کتاب در بخش‌های دوازده‌گانۀ آن در کنار ارائۀ توضیحاتی در خصوص تألیف این اثر، به تشابهات میان این حماسه و شاهنامۀ فردوسی، بر توضیحات مقدماتی دکتر یاحقی در خصوص اشتراک بن‌مایۀ بسیاری از حماسه‌ها صحه گذارد. او این امر را معلول احتمالی منابع یکسان دانسته و به شباهت بخش‌های دیگری از حماسۀ دده قورقود با حماسه‌های دیگر همچون گیلگمش نیز اشاره داشت.
عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز در بخش دوم سخنرانی خود به داستان کوراوغلی به‌عنوان حماسه‌ای دیگر از آذربایجان اشاره داشته و این اثر را به نسبت به دده قورقود، حماسه‌ای نوتر و مربوط به دورۀ صفویه دانست. دکتر رحمانی احتمال داد که این اثر ابتدا از آذری به انگلیسی ترجمه شده و سپس به زبان‌های دیگر همچون فارسی بر برگردانده شده است.
مؤلف کتاب آشنایی با رمان‌های بزرگ جهان در ادامۀ نشست با توجه به تخصص در حوزۀ ادبیات داستانی، برخی تطابق حماسه‌های آذری با رمان‌های بزرگ جهان را برشمرده و در بخش پایانی سخنان خود با مروری بر اشعار آذربایجانی از منظر شعر هجایی و شعر عروضی، به معرفی اجمالی برخی کتب حماسی دیگر در ادبیات آذری پرداخت.
گزارش: مهدی سیم‌ریز
