به همت کارگروه پژوهشی ادبیات حماسی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران، جلسه «نقدِ نقدِ شاملو بر شاهنامه» برگزار شد. در این جلسه که در شامگاه دوشنبه، ۴ بهمن ۱۴۰۰ به صورت تشکیل شد، دکتر حمیدرضا اردستانی رستمی، دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی دزفول و عضو کارگروه ادبیات حماسی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران به بازخوانی و واکاوی همۀ پاسخ‌ها به سخنرانی شاملو دربارۀ فردوسی و شاهنامه پرداخت.
دکتر اردستانی در ابتدای سخنرانی خود با اشاره به دلایل برگزاری این نشست گفت: صحبت‌های من و سخنرانی دربارۀ مباحثی که شاملو ۳۰ سال پیش مطرح کرده، پاسخ به خود شاملو نیست، بلکه روی صحبت با دوستانی است که این مسائل را در محیط‌های دانشگاهی به‌ویژه در محافلی که اطلاعات دقیقی از شاهنامه و فردوسی وجود ندارد و نیز در فضای مجازی یا متأسفانه کلاس‌های درس مطرح می‌کنند.
دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی دربارۀ سخنان شاملو در دانشگاه برکلی کالیفرنیا در سال ۱۹۹۰ گفت: این قضایا با شاملو شروع نشده بود و قبل از او علی حصوری در سال ۱۳۵۶ در یادداشتی در روزنامۀ کیهان با عنوان «ضحاک اصلاح‌گری که از میان مردم برخاست» و پیش از او بهرام بیضایی در «برخوانی اژدهاک» چنین مباحثی را مطرح کرده بودند اما بعدها بیضایی با ردّ این مطلب، از اینکه این مباحث به نام او رقم نخورده اظهار خرسندی می‌کند.
در ادامه، این عضو کارگروه ادبیات حماسی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی با مرور عقاید صاحب‌نظران مختلف این حوزه همچون فریدون جنیدی، ماشاءالله آجودانی، رضا براهنی، بهرام بیضایی، محمد قراگزلو، شجاع‌الدین صفا، ایرج وامقی، کامران جمالی، فتح‌الله مجتبایی، جلیل دوست‌خواه، مهرداد بهار، محمدعلی سپانلو و... طرحِ مباحثی همچون فردوسی داستان‌ها را تغییر داده و به خاطر ملّاک و فئودال بودنِ خود، چهرۀ دگرگونی از ضحاک ارائه داده است؛ ضحاک چهرۀ انقلابی و مردمی است و تنها پادشاهی است که فرّه ندارد؛ ضحاک نمایندۀ تودۀ مردم است و آن طبقات اجتماعی را که جمشید بنا کرده بود از بین برد؛ کاوۀ قهرمان، لُمپَن و شعبان‌بی‌مخی است که خود علیه ضحاک کودتا کرده است و... را از اساس بی‌اعتبار دانست.
از منظر وی، با تفکیک صحیح تاریخ و اسطوره و مطالعۀ دقیق و کامل شاهنامه، تمامی آرای اینچنینی مردود شمرده می‌شود؛ چرا که فردوسی در ابیات خود به این مباحث پاسخی روشن داده است.
دکتر اردستانی با اشاره به این موضوع که این بحث از قالب یک نشست خارج است، پیشنهاد داد که این مبحث با حضور استادان بزرگوار دیگر همچون دکتر یاحقی و دکتر قائمی استمرار یابد.
وی در پایانِ این نشستِ قریب به دو ساعته افزود: تلاش دارم تا مباحثی را که در این نشست مطرح شد به صورت مکتوب در اختیار دوستان قرار دهم تا تأمل بیشتری در این خصوص صورت پذیرد.
گزارش: مهدی سیم‌ریز و لیلا بحری
