بزرگداشت استاد رهنورد زریاب با همکاری قطب علمی فردوسی و شاهنامه و انجمن پایندان روز یکشنبه 28 آذرماه 1400 با حضور نویسندگان و پژوهشگران افغانستان و علاقه‌مندان به این شخصیت بزرگ فرهنگی افغانستان در تالار قطب علمی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد به صورت حضوری برگزار شد.
در ابتدای این نشست دکتر شمس‌الحق آرین‌فر، ضمن معرفی استاد رهنورد زریاب، ایشان را به عنوان یک منتقد از لحاظ فردی و از لحاظ سیاسی و فکری یگانه شخصیتی در کشور افغانستان دانست که هیچ‌وقت وابسته جریانی نشد و این ایستادگی رهنورد را در مقابل نهادهای قدرت نشان می‌دهد. وی گفت نگاه روشنفکران در افغانستان به سوی غرب است اما فرصتی که برای رهنورد فراهم شد بعد از نه سال سکونت در فرانسه با وجود سوءقصد به او به افغانستان برگشت.
استاد رهنورد در فرهنگ و معرفت کشور افغانستان خدمت کرد. دکتر آرین‌فر ضمن اشاره به اینکه رهنورد در داستان‌نویسی از اولین‌ها بود و چون انگلیسی می‌دانست شیوه‌های نوین داستان‌نویسی را در افغانستان رواج داد، یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد آثار رهنورد را نثر روان و ناب و شیرینش برشمرد. وی همچنین یکی دیگر از ویژگی‌های رهنورد را پاسداری از فرهنگ دانست. رهنورد در پاسداری از فرهنگ و معرفت خودش به تنهایی یک ملت است و از آن پاسداری می‌کند و یکی از ویژگی‌های آن سره‌نویسی است و در پاسداشت زبان فارسی می‌کوشید و از طریق تلویزیون طلوع زبان ناب را نهادینه ساخت که امروز گویندگان به کار می‌برند.
دکتر آرین‌فر یکی دیگر از ویژگی‌های استاد رهنورد را چاپ بیش از 260 دوره کتاب دانست که حتی در 50 سال افغانستان این تعداد کتاب چاپ نشده است و در دورۀ کوتاه ریاست وی اکثر کتاب‌های بزرگان را چاپ کرد. وی در پایان پیشنهاد کرد در دانشگاه فردوسی بعضی پایان‌نامه‌ها را به بررسی آثار رهنورد اختصاص دهند تا دانشجویان با شگردهای استاد رهنورد آشنا بشوند زیرا استاد رهنورد زریاب می‌تواند فصلی برای بقای ارتباط بین ایران و افغانستان باشد.
در ادامۀ این جلسه استاد محمدکاظم کاظمی، ضمن معرفی آثار استاد رهنورد زریاب، دربارۀ کتاب ایشان با عنوان «چه‌ها که نوشتیم» توضیحاتی را ارائه کرد. آقای کاظمی افزود: این کتاب مجموعه‌ای از مقالات ایشان در حوزه‌های زبان و ادبیات و تاریخ و فرهنگ افغانستان است و کتاب مغتنمی است و افزوده‌هایی دارد یعنی علاوه‌بر استفادۀ علمی که از آن می‌بریم، به نوعی خودآموز نگارش و شیوۀ نوشتن نیز هست. وی به ویژگی‌های منحصر به فرد این کتاب ازجمله تعادلی که در حوزۀ نثر ایجاد کرده و نثری متعادل دارد و همچنین تعادل بین زبان گفتار و نوشتار اشاره کرد و ویژگی دیگر این اثر را استفاده از تمام ذخایر کلمات زبان فارسی دانست. آقای محمدکاظم کاظمی افزود: انصاف و دقت پژوهشی رهنورد ستودنی است و مخصوصاً در خصوص مقالات او که این دقت قابل مشاهده است. روحیۀ پژوهشی در کنار روحیۀ داستان‌نویسی او واقعا بی‌نظیر است. به احترامی که به دیگر پژوهشگران دارد نیز باید اشاره کرد و امانت‌دار بودن ایشان نیز و پرهیز از جزم‌اندیشی که دارد و از جنبه‌های مختلف شخصیت او می‌توان آموزه‌هایی را آموخت و ارزش‌های افزوده آثارش را فرا گرفت.
سپس آقای نجیب بارور، ضمن تشکر از دکتر یاحقی دربارۀ استاد رهنورد و خاطراتی که با ایشان داشت را بیان کرد و به خدمات ارزنده‌ای که استاد رهنورد برای زبان فارسی در افغانستان انجام داده است، اشاره کرد. وی افزود: زبان در جاهایی سرباز دارد، در عصر فردوسی هیچ‌کس سرباز زبان نبود و فردوسی از زبان فارسی سربازی کرد و استاد رهنورد هم یک سرباز زبان فارسی بود و موقعیت‌های زیادی را از دست داد اما این جمع و جماعت را به دست آورد و ادبیات خاص را در افغانستان به وجود آورد. استاد زریاب کارش را درست انجام داد زیرا داستان‌هایش با بافت‌های جوانی ما سازگاری داشت. ما هیچ‌کدام نمی‌توانیم استاد را معرفی کنیم مگر اینکه آثارش را بخوانید و بفهمید که چقدر استاد بزرگ بود و یکی از هدایت‌گران زبان فارسی در افغانستان بود.
در ادامۀ این نشست دکتر یامان حکمت تقی‌آبادی، به معرفی پایان‌نامه‌ها و مقالاتی که دربارۀ رهنورد زریاب در حال انجام است، پرداخت و ابراز امیدواری کرد که تا اخر سال کتابی تحت عنوان «جهان گفتمانی زریاب» منتشر بشود که مجموعۀ 14 مقاله از دانشجویان مقاطع کارشناسی‌ارشد و دکتری است. وی با اشاره به استقبال دانشجویان افغانستانی به این دست موضوعات ابراز امیدواری کرد که با چاپ آثار دانشجویان افغانستانی از آنها حمایت کنیم.
بخش پایانی این بزرگداشت، سخنرانی دکتر محمدجعفر یاحقی بود. وی با اشاره به اینکه برگزاری این جلسات می‌تواند در تفاهم فرهنگی مؤثر باشد افزود: ما چند برنامۀ دیگر ازجمله «شب هرات» و «افتتاح پایبندان» را داریم که فرصت خوبی برای بهانۀ دور هم‌‌نشینی است. همچنین جلسات «بیدل خوانی» را داریم. دکتر یاحقی در پایان از دکتر حکمت برای برگزاری این جلسه تشکر کرد.
گزارش: زهرا شریعت‌پناه
