حکومت بزرگ کوشانیان در قرن اول میلادی در سرزمینی در شرق ایران به‌وجود آمدند و همسایه و رقیب حکومت ساسانیان در آن دوران بودند. آثار به جا مانده از این سلسله منحصر به سکه‌ها و کتیبه‌ها بود که نتیجه‌گیری دربارۀ آن‌ها را بدون وجود روایتی تاریخی، دشوار کرده ‌است. ساقی گازرانی معتقد است کتاب کوش‌نامه در قرن پنجم از روی یک کتاب باستانی به نظم درآمده و درواقع یک روایتی از رقیب آن‌ها یعنی ساسانیان دربارۀ حکومت کوشانیان است و «کوش پیل‌دندان» شخصیت اصلی این منظومه، که نماد سلسلۀ کوشانیان نیز است در نگاه و روایت ساسانی به یک ضد قهرمان که نماد رفتارهای غیرانسانی و بیدادگری است، تبدیل می‌شود.

گازرانی در این کتاب با بررسی لایه‌های تاریخی، نشان داده ‌است که ایرانیان در منظومۀ کوش‌نامه نگاه نسنجیده‌ای نسبت به کوشانیان داشته و حتی آن‌ها را ملتی فاقد تاریخ می‌دانند، اما آن‌ها در طول قرن‌ها تاریخ‌نگاری خاص خود را با دوره‌بندی و شخصیت‌های شناخته شده داشته‌اند، مثل هر تاریخ‌نگاری دیگری به دنبال مشروعیت‌سازی و مشروعیت‌زدایی بود.

کتاب کوش پیل دندان: خلق یک ضد قهرمان نوشتۀ ساقی گازرانی با ترجمۀ سیما سلطانی در قطع پالتویی، جلد شومیز و 103 صفحه در زمستان 1399 توسط نشر مرکز چاپ و منتشر شد.

گزارش: نیره حسین‌زاده