انجمن علمی زبان و ادبیات فارسی ایران، سسلسه همایش‌های پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی را هر دو سال یک بار با همکاری یکی از دانشگاه‌های کشور برگزار می‌کند. در همین راستا دهمین همایش پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی به همت انجمن علمی زبان و ادبیات فارسی ایران و با همکاری دانشگاه تربیت مدرس و پایگاه استنادی علوم جهان اسلام از تاریخ 20 تا 25 دی ماه 1399 به صورت مجازی برگزار شد.
در این نوبت از همایش، برای نخستین‌بار مقالات حوزه‌های مطالعات ادبی گوناگون در نشست‌های جداگانه ارائه شدند؛ از جمله، نشست ادبیات حماسی -به عنوان یکی از محورهای همایش- عصر سه‌شنبه 23 دی‌ماه 1399 به مدت دو ساعت برگزار شد. از ویژگی‌های مهم این نشست، حضور پررنگ دانشجویان، دانش‌آموخته‌ها و استادان گروه ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد بود.
در آغاز برنامه دکتر فرزاد قائمی، عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد و دبیر این نشست خاطر نشان کرد که «محور حماسی همایش با استقبال خوب مقالات پژوهشگران مواجه شد. جمعاً حدود 23 مقاله به دبیرخانۀ همایش ارسال و در دو مرحله داوری و بررسی شده‌اند. حدود 30 درصد از مقالات بعد از پذیرش برای چاپ در مجلۀ پژوهش‌های ادبی ارسال شده‌اند. 30 درصد دوم مقالات که امتیاز پایین‌تری کسب کرده‌اند، برای چاپ در مجموعه مقالات تعیین شده‌اند و بخشی از مقالات هم در اولویت نشر و ارائه قرار نگرفته‌اند. وی افزود: «حدود 40 درصد مقالات از خراسان دریافت شده‌اند... در 4 سخنرانی امروز خواهیم دید که پژوهشگران نسل جدید پیکرۀ متنی را وسیع‌تر کرده‌اند و حوزۀ متون پس از شاهنامه را درنوردیده‌اند. همچنین نگاهی به ادبیات شفاهی فارسی و تأثیرات حماسه بر مقوله‌های زندگی اجتماعی و هویت ملی داشته‌اند».
عنوان مقاله‌های ارائه شده در نشست حماسی
-روایت حماسه‌های تاریخی عصر ایلخانی از فتح بغداد: ایران‌گرایانه یا ایدئولوژی محور با سخنرانی دکتر مهشید گوهری کاخکی
-بنیادهای عامیانه در منظومۀ بدیعالزماننامه با سخنرانی دکتر محبوبه علی حوری
-تحلیل زمینه‌های تبدیل وجوه ملی‌گرایانۀ اندیشه‌های میرزا آقا خان کرمانی به ارزش‌های ادبی در منظومۀ حماسی-تاریخی نامۀ باستان با سخنرانی حامد مهراد
-بررسی داستان سیاوش «تاجیک فیلم بر اساس نظریۀ اقتباس لیندا هاچن» با سخنرانی سارا پورفرح
دکتر مهشید گوهری دربارۀ ورود هلاکوخان به ایران، حملۀ او به دستور منکوقاآن به بغداد و براندازی حکومت عباسیان و بررسی نوع توصیف شاعران از این حادثه سخن گفت و به مسئلۀ اصلی پژوهش خود یعنی علل شکست و نابودی خلافت عباسی در منظر شاعران منظومه‌های تاریخی برجسته عصر ایلخانی؛ شهنامۀ چنگیزی (تاریخ منظوم کاشانی)، ظفرنامۀ حمدالله مستوفی و شهنشاه‌نامۀ تبریزی و چگونگی توصیف خلیفه و خان مغول در این آثار که تا چه میزان نگاه ایران‌گرایانه در تفسیر این حادثه وجود داشته و به استقلال ایران و اندیشه ایرانشهری توجه داشتند و تا چه میزان با نگاه دینی و ایدئولوژیک به شرح این رویداد پرداخته شده، پاسخ داد.
دکتر محبوبه علی حوری در سخنرانی خود از دو محور اصلی پژوهش؛ معرفی منظومۀ بدیعالزماننامه به عنوان منظومه‌ای ناشناخته و بنیادهای عامیانه در آن سخن گفت و به بررسی این بنیادهای عامیانه و تأثیرپذیری بدیعالزماننامه از شاهنامه و ادب شفاهی پرداخت.
حامد مهراد در پژوهش خود که مستخرج از رسالۀ دکتری ایشان است و با راهنمایی دکتر محمدجعفر یاحقی نگارش یافته، دربارۀ گفتمان ناظر بر مسائل ملی‌گرایی و ایران‌گرایی در عصر قاجار به ویژه عصر مشروطه، با رویکرد به نظریۀ بازاندیشی تاریخ کیت جنکینز سخن گفت و به پرسش‌های پژوهش اشاره کرد از جمله؛ -آیا خرد نظریه‌پردازان گفتمان ملی‌گرایی، خردی سطحی و غیراصیل بوده یا از طرف دیگر این گفتمان، گفتمانی رمانتیک و خالی از بار عاطفی است؟-کیفیت تبدیل تاریخ از واقعه‌نگاری به روایت ادبی در این عصر مرهون چه عواملی است؟ -رشد و گسترش گفتمان ملی‌گرایی و جایگاه آن در منظومه‌های حماسی عصر قاجار متأثر از چه عواملی بوده است؟ در ادامه مهراد دربارۀ فضای فکری میرزا آقا خان کرمانی و اندیشه‌های او سخن گفت و مخاطبان را دعوت به مطالعۀ متن مقاله کرد
.
سارا پورفرح دربارۀ اقتباس، نظریه لیندا هاچن و داستان سیاوش تاجیک فیلم سخن گفت و به پرسش‌های پژوهش خود، از جمله: -اقتباس سینمایی تاجیک فیلم چه شباهت و چه تفاوت‌هایی با متن شاهنامه دارد؟ -معناها و تفاسیر در رسانه چه مواردی است؟ -ویژگی‌های منحصر به فرد این اقتباس چیست و این بازآفرینی به عنوان یک اثر اصیل چه شرایطی را دارا است؟ پاسخ داد.
گزارش: سمیّه کریمی‌پور
