از سخن‌های دیرینه: هنر جوی و با مرد دانا نشین/ چو خواهی که یابی ز بخت آفرین

انجمن ترویج زبان و ادب فارسی با همکاری مرکز پژوهش‌های زبان و ادب فارسی دانشگاه شیراز و بنیاد فردوسی، شبی آراسته به نام شاهنامه برای دانشجویان ادبیات و علاقه‌مندان به شاهنامه، در تاریخ ۲۲ دی‌ماه ۱۳۹۹ رقم زد. در این نشست، دکتر محمود رضایی دشت ارژنه، دکتر اکبر نحوی (استادان گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز) و دکتر محمود امیدسالار، محقق و شاهنامه‌پژوه برجسته، حضور داشتند.


دشت ارژنه به عنوان استاد میزبان، در آغاز مقدمه‌ای در مورد شاهنامه و جایگاه آن در ادب فارسی گفت و سپس از دکتر اکبر نحوی به عنوان تخستین مهمان دعوت به سخنرانی کرد. نحوی به معرفی دکتر محمود امیدسالار و مرور کارنامۀ علمی ایشان پرداخت. از جمله، به اقدام مفید وی در دفاع از منابع مکتوب فردوسی در مقابل محققانی غرض‌ورز اشاره کرد که سعی داشتند فردوسی را در حد نقالان دوره‌گرد قرون وسطی پایین بکشند و منابع وی را صرفاً شفاهی معرفی کنند و عصر فردوسی را که دورۀ نوزایی اسلامی است در حد قرون میانۀ اروپا کم‌مایه جلوه‌گر سازند؛ اما امیدسالار با انتشار مقاله‌ای به زبان انگلیسی و دو کتاب تحت عناوین: بوطیقا و سیاست در شاهنامه و متون شرقی شیوه‌های غربی، نشان داد و ثابت کرد که این پژوهش‌ها بی‌بنیاد است.


آخرین سخنران، دکتر امیدسالار بود که در مورد ساختار ادبی شاهنامه سخن گفت و نمونه‌های متنی نیز ذکر کرد. از دید ایشان پژوهش‌هایی که در حوزۀ شاهنامه صورت گرفته بسیار محدود بوده و پژوهشگران از جنبه‌‌های شعر فردوسی به عنوان یک اثر ادبی مغفول مانده‌اند؛ در صورتی که از دیرباز و همان زمان سرایش و انتشار شاهنامه، آوازۀ این اثر به عنوان یک شاهکار ادبی حتی تا سرحد دمشق و آن سوی‌ها نیز رفته بود و یا در قرن هفتم، فردی مانند ابن اثیر که کاتب و ادیب بنام عرب بود و از خاندانی مسلمان و متعصب برخاسته بود، شاهنامه را از نظر بلاغی در زبان فارسی با قرآن در زبان عربی مقایسه می‌کرد که به این ترتیب قصد داشت ارزش هنری شاهنامه را نشان دهد. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که در ادوار گذشته، شاهنامه را نه تنها یک منبع تاریخی بلکه یکی از شاهکارهای بلاغت در ادب فارسی به شمار می‌آورده‌اند.

گزارش: هما شفق