مراسم گرامی‌داشت چهلمین روز درگذشت استاد آواز ایران به همت مؤسسۀ فرهنگی- هنری خردسرای فردوسی و انجمن فرهنگی- هنری سیاوش شامگاه دوشنبه، 26 آبان ماه 1399 در صفحۀ اینستاگرام خردسرای فردوسی با اجرای دکتر محمدرضا سرسالاری برگزار شد.
سخنرانان این برنامه، مهندس مهدی زمانی رئیس هیئت مدیرۀ انجمن سیاوش، دکتر علیرضا قیامتی استاد دانشگاه فرهنگیان مشهد و عضو هیئت مدیرۀ خردسرای فردوسی و دکتر محمدجعفر یاحقی استاد دانشگاه فردوسی مشهد و مدیر خردسرای فردوسی بودند.
سخنان مهندس مهدی زمانی
مهندس مهدی زمانی که به صورت حضوری در مراسم شرکت داشت در سخنانی گفت: «پرواز ملکوتی استاد شجریان برای مردم ایران و همۀ هنردوستان جهان ضایعۀ دردناکی است. وی باربد زمانه نبود بلکه باربد شجریان‌گونۀ زمانه بود. از بخت‌یاری‌های ما این بوده است که با صدای آسمانی و دانش کم‌نظیر ایشان در زمینۀ موسیقی آشنا شویم. فرزند وی، همایون شجریان یکی از نوابغ دوران است. از طرف خردسرای فردوسی و انجمن سیاوش این ضایعۀ دردناک را به مردم ایران تسلیت می‌گویم».
سخنرانی دکتر علیرضا قیامتی
دکتر علیرضا قیامتی نیز به صورت حضوری در برنامه شرکت داشت و دربارۀ نقش استاد محمدرضا شجریان در احیای زبان و متون فارسی گفت: «استاد شجریان به اندازۀ صدها پژوهشگر و ادیب بزرگ به گسترش و تعمیق ادبیات، شعر و هنر خدمت کرد. وی از بین اساتید آواز، بی‌نهایت شعرشناس‌تر و ادیب‌تر است. ظرایف موسیقی و شعر را به خوبی می‌داند و در انتخاب اشعار بسیار دقیق است. هر غزلی که خواند آن را لاهوتی‌تر، افلاکی‌تر و جان‌بخش‌تر کرد. «سلسلۀ موی دوست حلقۀ دام بلاست» را در زندگی و گفتار مردم پدید آورد. کسی بهتر از استاد نتوانست زمانه را بشناسد و دلیل اینکه اشعار حافظ را انتخاب کرد، نشان‌دهندۀ تعهد اجتماعی او است. وی هیچ‌گاه موسیقی را برتر از شعر نمی‌دانست. در نگاه حافظ و شجریان موسیقی یک برآیند بزرگ عرفانی است».
دکتر قیامتی افزود: «اگر فردوسی سی سال برای هویت ایرانی تلاش کرد و آن را برای آیندگان به تصویر کشید، شجریان در شکل محدودتر تمام عمرش را برای اعتلای فرهنگ و موسیقی صرف کرد. شجریان به تنهایی پرچم‌دار موسیقی سنتی اصیل ایرانی است. استاد با وصیتی که کرده است، ادای دین به فردوسی می‌کند که در کنار حکیم بزرگ ایران دفن شود و خود را متعلق به فرهنگ ایران و تمام نمادهای فرهنگی ملی- ایرانی می‌دانست».
در ادامۀ برنامه دکتر محمدرضا سرسالاری سرودۀ خود را در یادبود استاد شجریان قرائت کرد. سپس استاد علی پورعطایی و گروه همراه ایشان با حضور در محل برگزاری مراسم، تصنیف «ببار ای بارون، ببار» از آلبوم شب، سکوت، کویر استاد شجریان را اجرا کردند.
سخنرانی دکتر محمدجعفر یاحقی و رونمایی از کتاب «مهمان مهر»
دکتر محمدجعفر یاحقی ضمن خیرمقدم به مهمانان و تشکر از انجمن سیاوش، ضایعۀ درگذشت خسرو آواز ایران را به خانوادۀ محترم شجریان، همایون شجریان، دوستداران و نه تنها فارسی‌زبانان بلکه هنردوستان عالم تسلیت گفت. وی که به صورت مجازی در برنامه حضور داشت، در ادامه افزود: «موسیقی و شعر همیشه با هم تلازم داشته‌اند. در دوران پیش از اسلام زبان، کلام و بیان بستر القای موسیقی بوده است. ساسانیان با کمک ادبیات و شعر، فضای فرهنگ ایران را تلطیف می‌کردند. دوران بعد از اسلام زمانی که زبان فارسی دری احیا شد، این سنت تا حدی ادامه داشت اما به دلیل ممنوعیت‌هایی که در فرهنگ اسلام برای موسیقی به طور عام و برخی موسیقی‌ها به طور خاص بود، بین موسیقی و ادبیات فاصله ایجاد شد. در حالی که در همان قرون اولیه بسیاری از شاعران، موسیقی‌دان هم بودند و موسیقی وسیله‌ای برای ابلاغ مفاهیم شعر و ادب بود. اما بعضی از شاعران که توانایی ابلاغ موسیقی را نداشتند معمولاً موسیقی‌دانانی را برای تبلیغ سخن خود استخدام و از آن‌ها برای خواندن آواز آهنگین شعر خود استفاده می‌کردند که به آن‌ها «راوی» می‌گفتند. متأسفانه این سنت فراموش شد. درود بر روان پاک استاد شجریان که این سنت را احیا کرد و هماهنگی و هم‌دوشی شعر و موسیقی را در هنر خود عرضه کرد. این سنت از طریق همایون عزیز، جانشین به‌حق پدر، تداوم خواهد داشت».
همچنین دکتر محمدجعفر یاحقی به صورت مجازی از کتاب «مهمان مهر» رونمایی کرد. مجموعه سوگواره‌ها در رثای استاد شجریان از شاعران و بزرگان کشور در کتابی تحت عنوان «مهمان مهر» گرد آمده است که برای گرامی‌داشت چهلمین روز درگذشت استاد موسیقی ایران با همراهی خردسرای فردوسی، انجمن سیاوش و تلاش‌های دکتر محمدرضا سرسالاری انجام پذیرفته است.
در ادامۀ برنامه حسین صالحی، استاد خوشنویسی از آلبوم نفیسی تحت عنوان « بلعجب یار خراسان» رونمایی کرد که به همت، سفارش و همراهی مادی و معنوی دکتر سهیل سادات و توسط استاد غلامحسین امیرخانی و یازده استاد خوشنویس خراسانی آماده شده است.
شاهنامه‌خوانی حورا پارسیان، شعرخوانی الهام پورمردان که به خوانش اشعاری از سروده‌های خود در یادبود استاد شجریان پرداخت از دیگر بخش‌‌های این مراسم بود. همچنین محمود جمالی به صورت مجازی تصنیف «قاصدک» را اجرا کرد.
در حاشیۀ برنامه از اثر نقاشی با تکنیک پاستل که توسط زهرا صفری در حال اجرا بود، رونمایی شد. وی این اثر را به خردسرای فردوسی و انجمن سیاوش اهدا کرد. همچنین از آثار نقاشی رها مختاری و تندیس خسرو آواز ایران که توسط استاد فریزی کرمانی ساخته شده بود، رونمایی شد.
پایان‌بخش مراسم، اجرای تصنیف «مرغ سحر» توسط استاد علی پورعطایی و گروه همراه ایشان بود.
این برنامه از ساعت 18 آغاز شد و پس از دو ساعت به پایان رسید.
گزاش: سمیّه کریمی‌پور
