اجرای پروژه‌های متعدد و وسیع عمرانی در شهر تاریخی توس سبب رشد و احیا این شهر تاریخی می‌شود. در گفت‌و‌گوی ابوالفضل مکرمی‌فر، مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی با خبرنگار ایرنا آمده است: با توجه به اهمیت و ارزش تاریخی و فرهنگی شهر تاریخی توس و با همکاری مؤثر شهرداری مشهد طی بیش از یک سال گذشته پروژه‌های متعدد با هدف ارتقا و بهبود وضعیت حفاظتی و میزبانی در این محدوده انجام شده است.
وی با بیان اینکه شهرداری مشهد مجری 6 پروژه با اعتباری بالغ بر 370 میلیارد ریال در این محدوده است، ادامه داد: اجرای جلوخان آرامگاه فردوسی، عملیات ساخت و مرمت عمارت چهار برجه، نوسازی مسیر آرامگاه تا کهن‌دژ و انجام مطالعات پردیس توس از جمله این پروژه‌هاست.
مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی گفت: عملیات مرمت برج و باروی شهر تاریخی توس و نوسازی و تجهیز تأسیسات داخلی آرامگاه فردوسی با هزینۀ 160 میلیارد ریال از سوی این اداره در این منطقه اجرا شده است. وی افزود: در مجموع 530 میلیارد ریال در زمینۀ اجرای پروژه های محدودۀ آرامگاه فردوسی و شهر تاریخی توس هزینه شده است.
مکرمی فر با بیان اینکه این حجم از اجرای پروژه در توس پس از گذشت بیش از یک قرن انجام شده است، ادامه داد: آخرین اقدامات انجام‌شده در حوزۀ برج و باروی شهر تاریخی توس در سال 1300 انجام شده بود.
وی گفت: همچنین در زمینه تأسیسات و نوسازی تجهیزات آن پس از 50 سال اقدامات و عملیات اجرایی انجام شده است.
مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی افزود: جلب مشارکت شهرداری‌ها در احیا، مرمت و بازسازی بناهای تاریخی جزو برنامه‌های مهم در دستور کار است که شهرداری مشهد در این زمینه همکاری خوبی را از خود نشان داده است.
شهر تاریخی توس با محوطۀ 360 هکتاری در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. منطقۀ توس در سدۀ دوم هجری مجموعه‌ای از آبادی‌هایی همچون نوغان، سناباد و توس بود که این آخری آبادترین آنها محسوب می‌شد و امروز همۀ آن آبادی‌ها درون شهر مشهد قرار دارند.
توس تا بهمن 1391 یکی از روستاهای تابع مشهد شناخته می‌شد؛ اما با تأیید شورای عالی معماری و شهرسازی این روستای تاریخی که مقبرۀ حکیم ابوالقاسم فردوسی در جوار آن قرار دارد، به‌عنوان یک محدودۀ منفصل شهری به شهرداری مشهد واگذار شد. هم‌اکنون توس زیر نظر شهرداری منطقۀ دوازدهم مشهد اداره می‌شود.
تهیه: سمیه کریمی‌پور
