سومین نشست از سلسله نشست‌های «برخوان تاریخ و فرزانگی» مرکز آثار مفاخر و اسناد دانشگاه فردوسی مشهد با همکاری مؤسسۀ خردسرای فردوسی در شامگاه 4 شهریور ماه 1399، ساعت 21 از صفحۀ اینستاگرام مرکز آثار مفاخر و اسناد دانشگاه فردوسی پخش شد.

در آغاز برنامه دکتر سلمان ساکت، رئیس مرکز آثار مفاخر و اسناد دانشگاه فردوسی مشهد و استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی اشاره‌ای به زندگی‌نامه و فعالیت‌های علمی دکتر علی اکبر فیاض داشت. سپس دکتر محمدجعفر یاحقی، مدیر مؤسسۀ خردسرای فردوسی و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی به بیان خاطرات کوتاهی از دکتر علی اکبر فیاض پرداخت. سپس دکتر علی اشرف صادقی، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی و استاد برجستۀ دانشگاه تهران به سخنرانی پرداخت. همچنین آقای محمد حسین ساکت حقوقدان، پژوهشگر و مترجم نکات و خاطراتی دربارۀ دکتر علی اکبر فیاض مطرح کرد.

دکتر محمد جعفر یاحقی

دکتر محمد جعفر یاحقی ضمن تشکر از حضور مهمانان در برنامه، گفت: «دکتر فیاض تأثیر بسیار زیادی در فضای فرهنگی خراسان به طور عام و در فضای دانشگاهی به طور خاص داشت. تأسیس دو دانشکدۀ مهم ادبیات و الهیات در دانشگاه مشهد که به همت ایشان صورت گرفت مدیون تلاش‌های بی‌وقفۀ ایشان است. بالندگی امروز دانشکدۀ ادبیات مشهد به دلیل بنیادهای مستحکمی است که دکتر فیاض، رجایی بخارایی و یوسفی در این دانشگاه گذاشتند. زمانی که ایشان رئیس هیئت تحریریۀ مجلۀ نامه آستان قدس بودند، چندین جلسه ایشان را در نشریه دیدم. همچنین دکتر فیاض کتاب‌های آستان قدس که به زبان لاتین و یونانی بود را فهرست‌برداری می‌کرد. در کنگرۀ بیهقی که در سال 1349 برگزار شد من شاهد بودم که با چه اقتدار و حرمتی مورد توجه محققان و دانشمندان برجستۀ جهانی بودند. ایشان در دورۀ اول تأسیس رشتۀ فوق لیسانس ادبیات، دو درس تاریخ بیهقی و سیر آرا و عقاید اسلامی را در دو نیم‌سال تدریس کرد اما پس از مدتی در 4 شهریور سال 1350 از دنیا رفت. زمانی که تاریخ بیهقی هنوز زیر چاپ بود و مقدمۀ آن را ننوشته بود و تعلیقات آن هم ناتمام ماند. نام او با ابوالفضل بیهقی پیوندی ناگسستنی دارد».

دکتر علی اشرف صادقی

دکتر علی اشرف صادقی سخنان خود را این گونه آغاز کرد و گفت: «دکتر فیاض از اولین دانشمندان خراسانی و مشهدی بودند که دانشکدۀ ادبیات و الهیات را تأسیس کردند و استاد این دانشکده بودند. همراه با دکتر رجایی بخارایی، یوسفی، متینی و حدیدی مجلۀ دانشکده ادبیات را تأسیس کردند و مقالات خوبی در آن می‌نوشتند. مرحوم دکتر فیاض برای بار اول تاریخ بیهقی را با همکاری دکتر غنی در سال 1324 چاپ کرد. چاپ مجددش را با مقابلۀ نسخه‌های جدید در سال 1350 زیر چاپ داشتند که درگذشتند. فیاض دانشمند پرآوازه‌ای نه تنها در خراسان بلکه در ایران بود و عده‌ای از ایران‌شناسان خارجی هم او را می‌شناختند. دکتر علی شریعتی از شاگردان ایشان بودند. آن زمانی که دکتر فیاض، رجایی و یوسفی در دانشگاه مشهد تدریس می‌کردند یکی از دوره‌های درخشان دانشکدۀ ادبیات مشهد بوده است. فیاض و رجایی باعث شدند مجلۀ دانشکدۀ ادبیات در دورۀ 10- 15 سال اول، مجلۀ وزینی باشد».

محمد حسین ساکت

آقای محمد حسین ساکت گفت: «یکی از ناکامی‌های من در زندگی تحصیلی و کاری محروم بودن از شاگردی دکتر فیاض به طور رسمی است. وی تحصیلات حوزوی داشت و به فقه، کلام، اصول و ادبیات عرب مسلط بود. دکتر فیاض به زبان آلمانی، انگلیسی، فرانسوی و یونانی مسلط بود. کتاب تاریخ اسلام او مختصر اما بسیار سودمند است. آقای فیاض کم‌حرف بود اما صحبت‌های علمی ایشان بی‌اساس نبود و مستند صحبت می‌کرد. تا زمانی که از او سوال نمی‌شد سخنی نمی‌گفت. بسیار کم‌کار بود. نبوغ خاصی در کارهای نظری و عملی داشت. هنگامی که دانشگاه قاهره از دانشگاه تهران برای تدریس زبان فارسی به زبان عربی درخواست کرده بود ایشان را شایسته‌ترین فرد می‌بینند. ایشان در دانشگاه فاروق اول آن زمان و قاهره اکنون سخنرایی‍هایی می‌کند که مجموع 10 سخنرانی او با عنوان شعرفارسی و تمدن اسلامی در ایران را به زبان فارسی ترجمه کردم که متأسفانه بعد مدت کوتاهی از فوت ایشان منتشر شد. این کتاب در شمار اندک کارهایی است که از ایشان به یادگار داریم».

این نشست مجازی به مدّت دقیقه 60 دقیقه برگزار شد و در ساعت 22 پایان یافت.

گزارش: سمیّه کریمی‌پور