مؤسسۀ فرهنگی خردسرای فردوسی با مدیریت استاد دکتر محمدجعفر یاحقی در سالروز درگذشت استاد مرادعلی سالاراحمدی خوانندۀ ملی و فراملی موسیقی مقامی و اولین خوانندۀ مقام نوایی، برنامۀ زنده اینستاگرامی را برگزار کرد.

این نشست مجازی با حضور دکتر رضا غوریانی از استادان ادبیات فارسی شهرستان تربت جام، دکتر غلامرضا بهرام‌پور و استاد عبدالله عبدی از پژوهشگران، نوازندگان و خنیاگران برتر ایران‌زمین در ساعت 21 و در تاریخ 20مرداد ماه 1399 برپا شد.

در آغاز بهرام‌پور از مؤسسۀ خردسرای فردوسی و دکتر محمدجعفر یاحقی برای سامان دادن برنامه‌های فرهنگی و هنری تشکر کرد. سپس عبدالله عبدی به‌صورت کوتاه دربارۀ استاد حاج مرادعلی سالاراحمدی سخن گفت: «استاد حاج مرادعلی سالاراحمدی متولد 1313 در تربت جام بود در سال 1397 از دنیا رفت. حاج مرادعلی سالاراحمدی و نظرمحمد سلیمانی در اواخر دهۀ 45 شناسایی شدند. برای اولین‌بار در سال 1352 در جشن‌های هنر شیراز شرکت داشتند و به کشورهای ایتالیا، یونان، لبنان و تونس به اجرای برنامه پرداختند».

در ادامه بهرام‌پور افزود: «موسیقی مقامی تربت جام به دلیل حضور خنیاگران گذشته و حال، یکی از پایگاه‌های موسیقی بومی و محلی کشور است. یک نوع موسیقی محلی است که ارتباط خاصی با موسیقی کلاسیک دارد اما تفاوت‌های جدی هم بین آن‌ها هست. این موسیقی از دیرباز در میان خنیاگران، نوازندگان و خوانندگان تربت جامی و شهرهای دیگر حوزۀ جلگۀ جام و کشور رواج دارد. ما این‌ها را در طول تاریخ گذشته با عنوام گوسان‌ها می‌شناسیم».

غوریانی در پاسخ به سؤال بهرام‌پور با این عنوان که گوسان‌های تاریخ ما چه شباهتی با خنیاگران امروز داشتند؟ این‌گونه توضیح داد: «در طول تاریخ گذشتۀ ما این افراد بودند که روایت‌ها، داستان‌ها و حماسه‌ها را حفظ کردند و این به زمانی رسید که در شاهنامه‌های مختلف جمع‌آوری و به دست فردوسی سترگ به‌نظم کشیده شد. در دورۀ معاصر استاد دُرپور، سلیمانی، غفاری، پورعطایی، سالاراحمدی و... روایت‌ها را نقل و به نسل‌های بعدی منتقل کردند».

همچنین عبدی در پاسخ به این سؤال بهرام‌پور که بین گوسان‌های تاریخ و خنیاگران معاصر _چه آن‌هایی که درگذشته‌اند و چه آن‌هایی که در قید حیات هستند) به لحاظ شخصیتی چه ارتباطی وجود دارد؟ گفت: «گوسان‌های پارتی که در دورۀ اشکانی در اقصا نقاط دنیا حضور داشتند و داستان‌ها، افسانه‌ها، اشعار و خدای‌نامه‌ها را می‌خواندند. در منطقۀ خراسان با عنوان «کوسان» نام می‌‌بردند و مقامی با عنوان کوسانی داریم. در دورۀ صفوی بیشترین رشد و نمو موسیقی‌دان‌های منطقۀ خراسان و به خصوص جام داشتیم و در دورۀ نزول پارامترهای فرهنگی که به خاطر جنگ‌هایی که در مناطق مرزی اتفاق افتاد باعث شد هنرمندان پراکنده شوند. در دورۀ معاصر استادانی از جمله سالاراحمدی، نظرمحمد سلیمانی، درپور و پورعطایی در این ناحیه علم و بیرق فرهنگ و هنر را زمین نگذاشتند و با افت و خیز و اشکال مختلف این رسالت را به دوش کشیدند».

در پایان، استاد عبدی قطعه‌ای از مقام نوایی را اجرا کرد و پس از آن بهرام‌پور دربارۀ واژه مقام، دو بخش آوازی و سازی موسیقی مقامی و چهاربیتی‌ها توضیحاتی کوتاه ارائه داد. همچنین استاد عبدی به احترام مؤسسۀ خردسرای فردوسی قطعه‌ای حماسی در رابطه با شاهنامه اجرا کرد.

این برنامۀ زنده اینستاگرامی به مدت 60 دقیقه اجرا شد و در ساعت 22 به پایان رسید.

گزارش: سمیّه کریمی‌پور